Η Ολυμπιάδα ήταν Πριγκίπισσα των Μολοσσών της Ηπείρου, απευθείας απόγονος του γενάρχη των ελλήνων Αρίστων Αιακού, υιού του ΔΙΑ και φυσικά του πρώτου των ελλήνων πολεμιστών Αχιλλέα, κόρη του Βασιλιά Νεοπτόλεμου B´, σύζυγος του Βασιλιά Φιλίππου Β´ των Μακεδόνων, και μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου .
Γεννήθηκε στην Αρχαία Πασσαρώνα (Ήπειρος, σημερινή κώμη Περάτη του Νομού Ιωαννίνων όπου σύμφωνα με τον Πουκεβίλ, έως το 1815 σωζόταν το αρχάιο της θέατρο, το οποίο και στην συνέχεια εξαφανίστηκε απο τις προσχώσεις του ποταμού Βέχλη), το έτος 373 π.Χ., μεγάλωσε στο Αρχαίο Όρραον, έζησε ως σύζυγος του Φιλίππου Β´ στην Πέλλα και στις Αιγές (σήμερα Βεργίνα) και δολοφονήθηκε με λιθοβολισμό στην Πύδνα με εντολή του Κάσσανδρου το έτος 316 π.Χ
Ως ιστορική προσωπικότητα η Ολυμπιάδα ήταν η καθοδηγήτρια δύο μεγάλων ιστορικών χαρακτήρων, του Φιλίππου Β´ και του γιού της Μεγάλου Αλεξάνδρου. Δεν υστερούσε καθόλου σε δύναμη προσωπικότητας και η συμμετοχή ή η παρέμβασή της συνετέλεσαν σημαντικά στη διαμόρφωση πολλών ιστορικών γεγονότων της εποχής της.
Ήταν η δευτερότοκη κόρη του Νεοπτόλεμου ΙΙ, βασιλιά των Μολοσσών της Ηπείρου, και γεννήθηκε το 373 π.Χ. στην Πασσαρώνα (Νομός Ιωαννίνων), την πρωτεύουσα του βασιλείου των Μολοσσών. Η αδελφή της λεγόταν Τρωάδα.
Το όνομα της, σύμφωνα με τον ιστορικό W. Heckel, ήταν Πολυξένη όταν ήταν παιδί, Μυρτάλη όταν παντρεύτηκε λόγω της καλονής της, και αργότερα μετονομάστηκε Ολυμπιάδα και Στρατονίκη.
Το όνομα Ολυμπιάδα της δόθηκε, σύμφωνα με την παράδοση, ύστερα από την νίκη του Φίλιππου στους Ολυμπιακούς αγώνες του 356 π.Χ
Όταν ήταν έντεκα χρόνων, πέθανε ο πατέρας της Νεοπτόλεμος Β´ και το θρόνο πήρε ο θείος της, Αρύββας, ο οποίος παντρεύτηκε την ορφανή ανεψιά του και μεγαλύτερη αδελφή της, Τρωάδα, 16 ετών τότε. Ο ορφανός αδελφός της, Αλέξανδρος, ήταν τότε μόλις ενός έτους.
Ήταν η εποχή που η Ήπειρος είχε απαλλαγεί από το πνεύμα της τοπικής περιχαράκωσης και βρίσκονταν σε αναγεννητική περίοδο σε όλους τους τομείς. Πιθανολογείται ότι ο Αρύββας με τη μικρή σύζυγό του Τρωάδα και την κουνιάδα του Μυρτάλη διέμεναν στην Αρχαία Αμβρακία του Ν. Άρτας και Αρχαίο Όρραον, όμως το λατρευτικό κέντρο των Μολοσσών απογόνων των Μυρμιδόνων, ήταν η Πασσαρών όπου και ευρίσκετο ο ναός του Αρείου Διός και συγκεντρώνοντο κάθε χρόνο για να στηρίξουν και να δηλώσουν πίστη στην βασιλική οικογένεια και τον βασιλιά τους, αρά πιθανότερο είναι αυτή να είναι και η κατοικία τους. Οι κάτοικοι της περιοχής απο πάππου προς πάππου εως και σήμερα, θεωρούν ότι στα άγονα βοσκοτόπια γύρω απο την Πολίχνη Περάτη, βρίσκεται το Παλάτι του Βασιλέως Πύρρου και της μάνας του Αλέξανδρου, όπως χαρακτηριστικά λέν.
Η Μυρτάλη Έμαθε τα ιερατικά μυστικά στο Μαντείο της Δωδώνης, το οποίο και υπηρέτησε για χρόνια, ενώ ήταν μυημένη και στα Βακχικά Μυστήρια. Το ιερατείο του μαντείου της Δωδώνης, αυστηρά ελληνικό και μακρυά απο ασιατικές επιρροές, εν αντιθέσει με αυτό των Δελφών, ήταν και αυτό που εκπαίδευσε την Ολυμπιάδα στο να θέλει την κατάκτηση της Ασίας έτσι ώστε τα βρωμερά γένη να αποκλειστούν απο την Ευρώπη. Η καθαρότητα του αίματος και η συνέχεια απο τον άριστο των ελλήνων ΑΙΑΚΟ ήταν η πρώτη απαίτηση, η δεύτερη ήταν η ισχυρή στρατιωτική δύναμη και η πολιτική υποστήριξη. Αυτό το κατείχε η Μακεδονία του Φιλίππου, ο οποίος με την σειρά του, ως νεόπλουτος και νεόκοπος ηγέτης, χρειαζόταν την αριστοκρατική σφραγίδα του ΑΙΑΚΟΥ για την γενιά του…Έτσι η Ολυμπιάς έγινε ιέρεια των Καβειρίων Μυστηρίων της Σαμοθράκης προκειμένου να στηθεί το βασιλικό προξενειό και να παντρευτεί τον Φίλιππο Β’.
Υπήρξε η μόνη νόμιμη γυναίκα του Φιλίππου ΙΙ και μοναδική βασίλισσα των Μακεδόνων. Έζησε μαζί του είκοσι χρόνια (357 π.Χ.-337 π.Χ.). Ο Φίλιππος, βέβαια, σύμφωνα με τα κρατούντα της εποχής, πήρε πολλές γυναίκες (Αυδάτα, Φιλίνα, Νικησίπολη, Μήδα, κ.α.) που δεν ήταν Μακεδόνισσες, εκτός της τελευταίας, της Κλεοπάτρας.
Όταν μπήκε στη Μακεδονική αυλή, βρήκε από αυτές τη Φίλιννα με το γιο της, Αριδαίο, και τη θυγατέρα της Αυδάτας, Κυνάνη. Η Ολυμπιάδα ήταν η πιο μορφωμένη από όλες όσες παντρεύτηκε ο Φίλιππος και από όλες γενικά τις Μακεδόνισσες αρχόντισσες. Εξασκούσε μια απαράμιλλη γοητεία με την ομορφιά της, τη μόρφωση και τη σοβαρότητά της. Αυτό ήταν και το δοκάρι στο μάτι των Μακεδόνων ψευτοαριστοκρατών, που ονειρεύονταν μια απο τις κόρες τους στον μακεδονικό θρόνο.Θυσίαζε πολλά για την φήμη του γιου της, Αλέξανδρου, που αγαπούσε παθολογικά. Ο Πλούταρχος, ο οποίος έζησε πολλούς αιώνες αργότερα, τη χαρακτήριζε κακότροπη και ζηλιάρα….Φυσικά καταλαβαίνουμε το γιατί… Ο Πλούταρχος ήταν ένα εργαλείο προπαγάνδας της Ρώμης, η οποία ως σύστημα γνώριζε πως έναν μόνο εχθρό μπορούσε να έχει…κάποιον απόγονο του Αιακού που θα ένωνε τους έλληνες… Για αυτό χαρακτηριστικά, οι Ρωμαίοι ενώ μετά την επικράτησή τους, δεν λεηλάτησαν την Μακεδονία, κατέστρεψαν την Ήπειρο ώστε να διασφαλίσουν την μη ύπαρξη άλλων Αιακιδών.
Η Ολυμπιάδα λένε εμφανιζόταν με εξημερωμένα φίδια. Αργότερα, λέγεται ότι η ίδια ομολόγησε στο σύζυγό της ότι ο Αλέξανδρος δεν ήταν γιος του, αλλά ότι τον είχε συλλάβει από ένα φίδι που εμφανίστηκε στον ύπνο της, το οποίο, σύμφωνα με το μύθο, ήταν ενσάρκωση του ίδιου του Δία, κι ότι ο ίδιος ο Φίλιππος ΙΙ τη χώρισε και την έστειλε στην Ήπειρο κατηγορώντας τη για μοιχεία.
Ωστόσο, είχε πολλές αρετές, αρκετές από τις οποίες μετέδωσε στο γιο της, τον Αλέξανδρο ΙΙΙ. Ως αφοσιωμένη μητέρα, είχε τάξει τη ζωή της σε ένα μόνο σκοπό και τον υπηρετούσε με πάθος: πώς θα εξασφάλιζε για το γιο της τη διαδοχή του θρόνου της Μακεδονίας μέσα στη δίνη των μηχανορραφιών και δολοπλοκιών στην αυλή της Πέλλας. Αυτή έστειλε τον Αλέξανδρο να λάβει χρησμό απο τον ΑΜΜΩΝΑ ΔΙΑ, αφού το ιερατείο του ήταν αδελφικό του ιερατείου της Δωδώνης στο οποίο αυτή ήταν ιέρεια.
Το ανυποχώρητο πάθος της υπονοούσε ο Φίλιππος, όταν, απαντώντας στο γιο του Αλέξανδρο, που χαρακτήριζε τη μητέρα του ως τη γενναιότερη απ’ όλες τις Νηρηίδες, του είπε γελώντας: «όχι μόνο γενναιότερη, αλλά και πολεμικότερη, γιατί δε σταματάει να με καυγαδίζει».Οι σχέσεις των δύο συζύγων έως τo 337 π.Χ., οπότε και η Μακεδόνισσα Κλεοπάτρα, ανεψιά του στρατηγού Άτταλου, ανυψώνεται ως ισότιμη και νόμιμη βασίλισσα, υπήρξαν κατά βάση αρμονικές, χωρίς να λείπουν κάποιες εκρήξεις.
Η δολοφονία του Φιλίππου θα μπορούσε να είναι δικό της έργο αφού συντελέστηκε σε ένα θέατρο γεμάτο απο Μολοσσούς που είχαν έρθει για τον γάμο του βασιλιά τους, του αδελφού της, του Αλέξανδρου του Μολοσσού, φυσικά κρυφά απο τον γιό της Αλέξανδρο….
Ο Φίλιππος της εμπιστευόταν τη διακυβέρνηση του κράτους, όταν απουσίαζε στις συχνές και μακρόχρονες εκστρατείες του.
Ίδρυση της Ηπειρωτικής Συμμαχίας
Η Ολυμπιάδα ήταν προικισμένη με χαρίσματα μεγάλα, πράγματι ηγεμονικά και εκπαιδευμένη απο το ιερατείο για την εξασφάλιση της ύπαρξης και κυριαρχίας του ελληνικού έθνους.
Μετά το θάνατο του αδελφού της, Αλέξανδρου Α της Ηπείρου, βασιλιά των Μολοσσών σε μάχη του ενατίον των Ιταλών , εγκαταστάθηκε στην Ήπειρο και έγινε Αντιβασίλισσα και επίτροπος του ανήλικου ανηψιού της, Νεοπτόλεμου Γ’. Στην Ήπειρο, ανέπτυξε πολιτική δράση ιστορικής σημασίας.
Πλάτυνε το «κοινό των Μολοσσών» με την εισδοχή νέων Ηπειρωτικών φύλων και το μετονόμασε «Οι Σύμμαχοι των Απειρωτάν», ζωντανεύοντας έτσι το κλονισμένο γόητρο της δυναστείας των Αιακιδών. Η Συμμαχία αυτή διήρκεσε από το 336 π.Χ.-328 π.Χ. δηλαδή οκτώ χρόνια, στη συνέχεια δε, κυβέρνησε μόνη της το Βασίλειο των Μολοσσών της Ηπείρου για άλλα έντεκα (11) κατ άλλους συγγραφείς δεκατρία (13) χρόνια έως το 317 π.Χ. οπότε επέστρεψε στη Μακεδονία.
Θάνατος του Μεγάλου Αλεξάνδρου
Η απροσδόκητη και θλιβερή αγγελία του θανάτου του γιου της Αλέξανδρου ΙΙΙ, το 323 π.Χ. στη Βαβυλώνα, τη συνέτριψε. Δε θέλησε ποτέ να δεχτεί πως ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε από φυσιολογικό θάνατο και θρηνούσε ακόμα που μάθαινε ότι έμενε άταφος στη Βαβυλώνα επί δύο χρόνια, εξαιτίας των άγριων αγώνων διαδοχής των στρατηγών του.
Η οργή της μεγάλωσε, όταν ο Μακεδονικός στρατός της Ασίας αναγόρευσε βασιλιά τον διανοητικά καθυστερημένο γιο του Φιλίππου – από τη Φίλιννα – ως Φίλιππο Αριδαίο, τον οποίο παντρεύτηκε η φιλόδοξη κόρη της Κυνάνης, Ανταία-Ευρυδίκη, για να εξυπηρετήσει τους φιλόδοξους σκοπούς της.
Ο νεογέννητος γιος του Μεγάλου Αλέξανδρου και της Ρωξάνης, Αλέξανδρος Δ’, αναγορεύτηκε συμβασιλιάς. Η αχαλίνωτη φιλοδοξία της Ευρυδίκης ανησυχούσε την Ολυμπιάδα, που φοβόταν για τη ζωή του εγγονού της.
Έπεισε τη Ρωξάνη να καταφύγει στην Ήπειρο. Εκεί βρήκε προστασία και η κόρη του Φιλίππου Β´ και της Νικησίπολης, η Θεσσαλονίκη, για την οποία η Ολυμπιάδα έτρεφε αγάπη και στοργή, αφού την ανάθρεψε σαν δικό της παιδί, διότι είχε μείνει ορφανή είκοσι μόλις μέρες μετά τη γέννηση της.
Μετά τους εξοντωτικούς πολέμους των επιγόνων, το σκουπίδι της ελληνικής ιστορίας, ο Κάσσανδρος, υπ’ αριθμόν ένα εχθρός της Ολυμπιάδας, έγινε κυρίαρχος στρατηγός στη Μακεδονία και ο Φίλιππος Αρριδαίος με την Ευρυδίκη συμμάχησαν μαζί του και τον ανακήρυξαν επιμελητή του Μακεδονικού θρόνου.
Η Ολυμπιάδα, βλέποντας να κινδυνεύουν τα συμφέροντα του εγγονού της, Αλεξάνδρου Δ’, εγκαταλείπει την Ήπειρο και εκστρατεύει στη Μακεδονία. Σε σύγκρουση με τα στρατεύματα της Ευρυδίκης και του Αρριδαίου, οι τελευταίοι αιχμαλωτίζονται από τη γηραιά βασίλισσα και εκτελούνται.
Ο Κάσσανδρος, απασχολημένος την εποχή εκείνη στην Αθήνα, κατευθύνεται εναντίον της Ολυμπιάδας, η οποία καταφεύγει στην οχυρωμένη παραθαλάσσια πόλη του Θερμαϊκού κόλπου Πύδνα, έχοντας μαζί της το μικρό Αλέξανδρο Δ´, τη Ρωξάνη, τη Θεσσαλονίκη και πολλούς πιστούς της. Μετά από επτάμηνη στενή πολιορκία και αφού η κατάσταση των πολιορκημένων έγινε αφόρητη (οι εγκλωβισμένοι αναγκάσθηκαν να σφάξουν και να φάνε έναν ελέφαντα δώρο του Μ.Αλεξάνδρου), η Ολυμπιάδα συνθηκολόγησε για να σώσει τον εγγονό της.
Ο Κάσσανδρος, αθετώντας την υπόσχεσή του, έβαλε τους ανθρώπους του να τη σφάξουν, χωρίς ο ίδιος να δίνει επίσημα την εντολή. Αρχικά την πέρασε απο δίκη , την καταδίκασε αλλά οι Μακεδόνες στρατιώτες αρνήθηκαν να πειράξουν την μάνα του Αλέξανδρου – κατ’ άλλους κάλεσε όλους τους εξαγριωμένους συγγενείς των δολοφονηθέντων από την Ολυμπιάδα, να τη λιθοβολήσουν, “αφήνοντας άταφο το πτώμα της να σαπίσει”.Κάπου εκεί χάνονται τα ίχνη της…. Πιθανολογείται ότι ο Κάσσανδρος όντας όντως πολύ ελάχιστος για μια τέτοια βεβήλωση, επέτρεψε την μεταφορά της νεκρής στην Αμφίπολη όπου και ετάφη διακριτικά και χωρίς τυμπανοκρουσίες.
Λείπουν πάρα πολλά απο την μυστηριώδη αυτή ιστορία, ενώ είναι γεγονός ότι τα σύγχρονα εξουσιαστικά ιερατεία, αναγνωρίζοντας στην εικόνα του Αλέξανδρου, της Ολυμπιάδος και των Αιακιδών, τον φυσικό τους αντίπαλο, είτε αποσιωπούν , είτε διαστρεβλώνουν τα γεγονότα…
Ένα απο τα θέματα που θα μας απασχολήσει μελλοντικά είναι ο θάνατος του Φιλίππου, ο οποίος περιέχει αρκετά στοιχεία για να συνθέσουμε το ψηφιδωτό της περιόδου.